(Sinh 11 - Bài 15, Bài 16) Tiêu hóa ở động vật

Tiêu hóa là gì? Ở các động vật khác nhau thì nó khác nhau thế nào? Quá trình nó diễn ra thế nào? Bài học hôm nay sẽ giúp bạn trả lời các câu hỏi đó.

Bài 15 : Tiêu hóa ở động vật

I. Tiêu hóa là gì ?
- Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.
- Tiêu hóa ở động vật gồm: tiêu hóa nội bào( không bào tiêu hóa) và tiêu hóa ngoại bào(túi tiêu hóa, ống tiêu hóa).
II. Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
- Động vật : trùng roi, trùng giày, amip …
- Thức ăn được tiêu hóa nội bào.
- Quá trình tiêu hóa nội bào gồm 3 giai đoạn :
+ Hình thành không bào tiêu hóa.
+ Tiêu hóa chất dinh dưỡng phức tạp thành chất đơn giản.
+ Hấp thu chất dinh dưỡng đơn giản vào tế bào chất.
III. Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
- Động vật : Ruột khoang và giun dẹp.
- Cấu tạo túi tiêu hóa :
+ Hình túi và cấu tạo từ nhiều tế bào.
+ Túi tiêu hóa có một lỗ thông duy nhất(hậu môn).
+ Trên thành túi có nhiều tế bào tuyến tiết enzim tiêu hóa vào lòng túi tiêu hóa.
- Ở túi tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào và tiêu hóa nội bào.
IV. Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu hóa
- Động vật : Động vật có xương sống và nhiều động vật không xương sống.
- Ống tiêu hóa được cấu tạo từ nhiều bộ phận khác nhau như : miệng, hầu, thực quản, dạ dày, ruột, hậu môn.
- Trong ống tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa ngoại bào nhờ hoạt động cơ học và nhờ tác dụng của dịch tiêu hóa.

Gợi ý trả lời một số câu hỏi sách giáo khoa

Câu 1: Cho biết sự khác nhau giữa tiêu hóa nội bào và tiêu hóa ngoại bào.
Gợi ý trả lời : Sự khác nhau giữa tiêu hóa nội bào và tiêu hóa ngoại bào:
- Tiêu hóa nôi bào là tiêu hóa thức ăn bên trong tế bào, thức ăn được tiêu hóa hóa học trong không bào nhờ hệ thống Enzim
- Tiêu hóa ngoại bào là tiêu hóa thức ăn bên ngoài tế bào, thức an có thể được tiêu hóa trong túi tiêu hóa hoặc được tiêu hóa cả về mặt cơ học và hóa học trong ống tiêu hóa.
Có thể hiểu sự khác biệt là tiêu hóa nội bào thì tiêu hóa bên trong tế bào còn tiêu hóa ngoại bào thì bên ngoài tế bào.
Câu 2: Ống tiêu hóa phân hóa thành những bộ phận khác nhau có tác dụng gì ?
Gợi ý trả lời : Ống tiêu hóa phần thành các bộ phận khác nhau để thực hiện các chức năng khác nhau nhất định. Sự chuyện hóa về chức năng giúp quá trình tiêu hóa đạt hiệu quả cao. Ví dụ: Ở khoang miệng, cơ nhai tham giao vào quá trình tiêu hóa cơ học, làm thức ăn nhỏ lại, làm tăng diện tích tác dụng enzim tiêu hóa lên thức ăn.
Câu 3: Tại sao lại nói tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa là tiêu hóa ngoại bào?
Gợi ý trả lời: Thức ăn ở trong ống tiêu hóa (gồm nhiều bộ phận) theo một chiều. Khi đi qua ống tiêu hóa, thức ăn được biến đổi cơ học trở thành các chất dinh dưỡng đơn giản và được hấp thụ vào máu. Quá tình biến đổi thức ăn hoàn toàn xảy ra trong ống tiêu hóa ( không xảy ra trong tế bào) nên được gọi là tiêu hóa ngoại bào ( tức là tiêu hóa bên ngoài tế bào)
Câu 4: Cho biết những ưu điêm của tiêu hóa thức ăn trong ông tiêu hóa so với túi tiêu hóa.
Gợi ý trả lời:
- So sánh mức độ trộn lẫn thức ăn với chất thải (phân) trong túi và trong ống tiêu hóa.
- So sánh mức độ hòa loãng của dịch tiêu hóa với nước trong túi và trong ống tiêu hóa
- So sánh mức độ chuyển hóa của các bộ phận của ống tiêu hóa và túi tiêu hóa.
Từ các gới ý đó rút ra nhận xét và nêu ưu điểm. Và các ưu điểm đó là:
- Thức ăn đi theo một chiều trong ống tiêu hóa không bị trộn lẫn với chất thải còn thức ăn trong túi tiêu hóa bị trộn lẫn với chất thải
- Trong ống tiêu hóa dich tiêu hóa không bị hòa loãng còn trong túi tiêu hóa dịch tiêu hóa bị hòa loãng nhiều với nước
- Nhờ thức ăn đi theo một chiều nên hình thành các bộ phận chuyển hóa , thực hiện các chức năng khác nhau như tiêu hóa hóa học, hấp thụ thức ăn, trong khi túi tiêu hóa không có sự chuyển hóa như trong ống tiêu hóa.

Bài 16 TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT (tiếp theo)

V. Đặc điểm tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật
1. Đặc điểm tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật :
a. Đặc điểm tiêu hóa ở thú ăn thịt:
- Bộ răng: răng nanh, răng hàm và răng cạnh hàm phát triển để giữ mồi, xé thức ăn
- Dạ dày: Dạ dày đơn bào, to chứa nhiều thức ăn và tiêu hóa cơ học, hóa học.
- Ruột ngắn, ruột tịt không phát triển, không tiêu hóa thức ăn.
b. Đặc điểm tiêu hóa ở thú ăn thực vật:
- Bộ răng : răng cạnh hàm, răng hàm phát triển để nghiền thức ăn thực vật cứng.
- Dạ dày một ngăn hoặc 4 ngăn (động vật nhai lại).
- Ruột dài, manh tràng phát triển ở thú ăn thực vật có dạ dày đơn.

Gợi ý trả lời câu hỏi sách giáo khoa:
Câu 1: Nêu sự khác nhau cơ bản về cấu tạo ống tiêu hóa và quá trình tiêu hóa thức ăn của thú ăn thịt và ăn thực vật.
Câu 2: Tại sao thú ăn thực vật phải thường ăn số lượng thức ăn rất lớn ?
Gợi ý trả lời: Động vật ăn thực vật thường phải ăn số lượng thức ăn rất lớn. Khối lượng cơ thể của chúng thường lớn, mọi hoạt động cần nhiều năng lượng. Do đó, chúng cần nhiều dinh dưỡng mới đáp ứng các quá trình trao đổi chất. Tuy nhiên, thức ăn thực vật lại nghèo chất dinh dưỡng. Chính vì thế động vật ăn thực vật phải ăn số lượng thức ăn lớn.

Nguồn SKT